Terugkerende luchtweginfecties tijdens en na rituximab

Gelezen op de Hematon website:

Bij verschillende vormen van leukemie en non-Hodgkinlymfomen wordt een behandeling met rituximab (Mabthera) gegeven. Bij deze patiënten komen relatief vaak luchtweginfecties voor. Soms is dit een gevolg van een tekort aan bepaalde antistoffen, veroorzaakt door de rituximabbehandeling.

Lang niet altijd zijn er dan bacteriën aan te tonen. Antibiotica zijn dan ook niet effectief. Die luchtweginfecties kunnen nog jaren na de behandeling met rituximab optreden.

Soms is er bij deze patiënten sprake van een tekort aan antistoffen van het IgG-type. Door deze antistoffen, gammaglobulinen genoemd, rechtstreeks toe te dienen in de bloedbaan kan het tekort aangevuld worden en blijven de luchtweginfecties achterwege.

Als een patiënt dus gedurende enkele maanden luchtweginfecties heeft en als deze met antibiotica niet onder controle te krijgen zijn, kan het nuttig zijn om de hoeveelheid antistoffen, met name het IgG, te laten bepalen. Ook het aantal neutrofiele granulocyten (een bepaald soort witte bloedcel) is van belang.

Toediening van IgG-antistoffen is kostbaar, maar de verbetering van de kwaliteit van leven weegt hier ruim tegenop. Patiënten die met rituximab behandeld worden, mogen in ieder geval niet gevaccineerd worden met levende vaccins.

Bron: Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 2 april 2015.

Handen wassen

Op 5 mei dacht ik op de radio gehoord te hebben dat het de Dag van het Handen Wassen was. Toen ik op het web ging zoeken bleek die dag pas op 15 oktober te zijn. Maar ik vind dat ik toch reden genoeg heb om iets over handen wassen te schrijven, want uiteindelijk is elke dag handenwasdag. Voor Henny is handen wassen of ontsmetten nu nog belangrijker dan dat het altijd al voor iedereen is!

Handen wassen lijkt voor ons zo normaal en logisch. In 1847 ontdekte de vrouwenarts Ignaz Semmelweis dat handen wassen het overdragen van bacteriën voorkomt en dat het de sterfte bij kraamvrouwen vermindert. Het duurde echter nog tot 1890 voordat ook andere medici zijn ideeën over de antiseptische werking accepteerden.
Toch is het voor veel mensen nog steeds minder vanzelfsprekend dan het ons lijkt. De slechte hygiëne in sommige delen van de wereld veroorzaakt onder andere sterfte door diarree en resulteert in vele miljoenen doden per jaar, vooral onder kinderen.

Het promoten van handen wassen en bewustwording creëren door middel van de Dag van het Handen Wassen is een van de manieren om de Millenium Development Goals m.b.t. het terugdringen van kindersterfte te behalen. Overal ter wereld worden er – vooral in ontwikkelingslanden – door overheden en NGO’s initiatieven ontplooid om handen wassen onder kinderen te vergroten.

Ook in onze maatschappij kan nog wat verbeterd worden aan de discipline ten aanzien van handen wassen. Check eens in dit artikel over handen wassen of je het zelf wel vaak en goed genoeg doet.

Bloed voor Dummies

In deze post zoom ik in op bloed: we willen begrijpen wat er gebeurt in Henny’s bloed en wat de laboratoriumuitslagen precies betekenen. Voor onszelf schrijven we dit hier op, om het er steeds weer bij te kunnen pakken bij nieuwe uitslagen. Het is een soort ‘Bloed voor Dummies’, maar waarschijnlijk alleen interessant voor echte doorzetters. Wij zullen jullie niet overhoren!

DOELEN
HB BOVEN 5.5 HOUDEN
LEUKO TUSSEN 4 EN 10
TROMBO NIET ONDER 50 A 60
MEER NEUTROFIELEN
MINDER LYMFOCYTEN

Lees verder op de pagina Bloed voor Dummies.

Landelijk onderzoek naar dodelijke schimmel

Het RIVM gaat van start met een landelijk onderzoek naar een resistente schimmel waar jaarlijks zo’n vijftig patiënten aan overlijden. De schimmel is waarschijnlijk resistent door de toepassing van anti-schimmelmiddelen in de industrie en de landbouw.

“Het is ernstig genoeg om een groot landelijk onderzoek te gaan opzetten, dat er op gericht is om maatregelen te kunnen gaan treffen. Om de verspreiding van die schimmel te minimaliseren,” aldus Anton Rietveld van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM).

Risicogroepen
In wezen is de schimmel, de aspergillus fumigates, een onschuldige. Elke dag ademt de mens overal sporen van de schimmel in. Die sporen komen terecht in de longen. Voor gezonde mensen is dat geen probleem, het afweersysteem ruimt alles direct op. Maar voor mensen met immuunproblemen – zoals leukemiepatiënten – kan de schimmel een infectie veroorzaken.

“De schimmel groeit in de organen en beschadigt die. Dat begint in de longen en dat zaait uit naar de rest van het lichaam. Na weken of maanden, is dat fataal”, vertelt Bart Rijnders, infectioloog bij het Erasmus MC. Daarom moet de schimmel worden behandeld. En datis nou net wat er bij de resistente vorm van de schimmel niet goed lukt: de schimmel is ook resistent tegen het best werkende medicijn.

Henny z’n hematoloog drukt ons niet voor niets telkens op het hart om echt aan de bel te trekken bij elk teken – hoe klein ook – van infectie.

Paul Verwey, de arts die de resistente vorm van de schimmel tien jaar geleden ontdekte in het Radboud MC, bevestigt dat beeld. “Als je dus een ernstige infectie hebt met een schimmel die resistent is, dan heb je een hele hoge kans dat je daaraan zult overlijden. We schatten dat ongeveer 500 tot 600 patiënten per jaar zo’n ernstige infectie krijgen, waarvan ongeveer 10 procent een resistente vorm. We weten dat daarvan zo’n 90 procent overlijdt, dat is dus 1 patiënt per week.”

Perspectief
Roel van Rossum heeft leukemie, in augustus vorig jaar geconstateerd en met goede vooruitzichten. Een infectie met de resistente schimmel veranderde dat echter drastisch. “De schimmel heeft er voor gezorgd dat het toewerken naar een stamceltransplantatie onmogelijk is geworden. Dat betekent dat mijn perspectief nu nog een maand of negen is, denk ik.”

Van Rossum leeft met de dag. “Ik ga niet naar die negen maanden leven, dat zou wel droevig zijn.”

De schimmel is alleen gevaarlijk voor specifieke groepen mensen die al ziek zijn. Volgens Verwey hebben deze mensen meestal goede behandelmogelijkheden en zouden ze hun ziekte kunnen overleven als de schimmel geen roet in het eten zou gooien. “Dan overlijden ze toch aan die schimmel.”

Hotspots
De resistentie wordt waarschijnlijk veroorzaakt door het gebruik van anti-schimmelmiddelen in de industrie en de landbouw, de zogenoemde azolen. Maar hoe dat precies zit is nog niet duidelijk, zegt Anton Rietveld namens het RIVM.

“Het gaat om een groep middelen die heel erg breed gebruikt wordt, dus niet alleen in de landbouw, maar ook in bijvoorbeeld de verduurzaming van hout, in cosmetica, in (dier)geneesmiddelen, verf en kit. Daarom is het ook zo lastig om nu al te zeggen waar het vandaan komt. We weten het eigenlijk niet.”

Arts Verwey is blij met het onderzoek. “Ik ben heel blij dat ze aan de bron, aan de kant van de oorzaak kant, nu onderzoek gaan doen.”

Eén van de onderzoekers is Peter Leendertse van het Centrum van Landbouw en Milieu. Hij is expert in het gebruik van bestrijdingsmiddelen, waaronder anti-schimmelmiddelen. “We gaan kijken waar de hotspots zijn, en gaan daar onderzoeken: komt de schimmel voor, komen die middelen daar voor en komt de resistentie voor.”

Onverwachte effecten
Het is inmiddels een internationaal probleem, door heel Europa en zelfs in India zijn resistente stammen van de schimmel gevonden. “De sporen van deze schimmel kunnen zich heel makkelijk verspreiden, in de regio maar ook in hogere luchtlagen, over grote afstanden. Dat is een complicerende factor, het is een internationaal vraagstuk.”

Er is een parallel te trekken met de antibiotica die door veelvuldig gebruik in de veehouderij resistentie bij mensen veroorzaakt. Leendertse: “Eigenlijk betekent het dat je dus heel voorzichtig moet zijn met het toepassen van antibiotica of anti-schimmelmiddelen, omdat je daarmee onverwachte effecten kunt veroorzaken die ook voor de mens een probleem zijn.”

De uitkomsten van het onderzoek moeten leiden tot maatregelen die verspreiding van de schimmel en daarmee de blootstelling van mensen verminderen. Dat moeten wel maatregelen zijn die snel toepasbaar zijn. Minder anti-schimmelmiddelen inzetten, ligt dan niet voor de hand, zegt het RIVM.

“Dat past niet in het tijdsbestek van dit onderzoek. Het is veel ingewikkelder, dan moet je hele sectoren vragen die middelen minder te gaan gebruiken. Daarnaast is dit geen Nederlands probleem. De middelen worden ook buiten Nederland gebruikt en het is dus de vraag of je dat kunt bereiken.”

Welke maatregelen er voortkomen uit het onderzoek is nog onbekend.

Bron: uitzending Nieuwsuur, donderdag 2 april 2015

Hoe ontstaat kanker eigenlijk? En wat is leukemie?

In elke cel zit DNA. DNA bevat de erfelijke eigenschappen van ons lichaam, zoals de bloedgroep en de kleur van de ogen. Door het DNA weten cellen wat ze moeten doen, bijvoorbeeld ook hoe snel ze zich moeten delen. Bij een celdeling ontstaan uit één cel twee dochtercellen, met exact hetzelfde DNA als de moedercel. Als het stukje DNA dat de celdeling bestuurt beschadigd raakt, kan de cel zich sneller gaan delen. De dochtercellen van elke cel bevatten dezelfde beschadiging in het DNA. Daardoor gaan ook deze cellen zich ongeremd delen, met kanker tot gevolg.

Oké, en wat is dan leukemie precies?
In het boek ‘Wit bloed, kwaad bloed’ heeft auteur Jeroen Terlingen in duidelijke taal geschreven over diagnose, behandeling en gevolgen van leukemie. Met name het stuk over hoe ons lichaam en ons bloed hoort te werken en hoe het mis kan gaan vond ik een helder stuk. Tenminste… op het moment dat ik het lees is het me helemaal duidelijk, maar navertellen is best ingewikkeld!

Ik heb een paar stukjes uit de eerste pagina’s geplukt:

“Leukemie is de verzamelnaam voor de ontsporingen van de witte bloedcellen. Niet alleen functioneren ze niet goed, het beenmerg maakt er ook te veel van aan.
Het woord leukemie is de Griekse vertaling van ‘wit bloed’. De term werd in 1845 door de beroemdste Duitse arts van zijn tijd, Rudolf Virchow. Het viel hem op dat het bloed van zijn patiënten lichter kleurde dan van gezonde mensen en als je het lang liet staan bijna wit werd.”


“In een normale situatie maken bloedcellen een groeiproces door waarin ze uiteindelijk rijp worden. Bij leukemie is dit groeiproces verstoord. Als bloedcellen vanaf het ontstaan niet goed uitrijpen nemen ze snel in aantal toe. Binnen korte tijd krijgt een patiënt klachten en als niet snel een behandeling start, komt hij te overlijden. Dit heet acute leukemie.
Als de kwaadaardige cellen nog tamelijk goed uitrijpen, duurt het veel langer tot iemand merkt dat hij ziek is. Soms een groot aantal jaren. Dat wordt chronische leukemie genoemd.
Maar of het proces nu snel of langzaam verloopt; wit bloed is kwaad bloed.”

Het zou dus best kunnen dat Henny deze ziekte al een hele tijd bij zich heeft, want je kunt het jaren hebben zonder er klachten van te ondervinden. Het eerste teken van de leukemie was een knobbel in zijn hals. Inmiddels is duidelijk dat die knobbels overal in zijn lijf zitten. De lymfestations zijn verzamelplekken van witte bloedlichaampjes. Deze stations bevinden zich vooral in de buurt van onze lichaamsopeningen, want daar komen de ziekteverwekkers (bacteriën en virussen) – die bestreden moeten worden door de witte bloedlichaampjes – binnen.

Achteraf bezien voelde Henny de laatste tijd ook wel eens wat op sommige plekken, maar daar was dan steeds een reden voor te bedenken waar het aan zou kunnen liggen: te zwaar getild, verkeerd gelegen of iets dergelijks. Je kent dat wel, je zoekt een verklaring voor wat je voelt en als het weer weggaat, ben je gerustgesteld.

En dan blijk je opeens leukemie te hebben…